دفتر روانشناسی فاطمه شیدایی

به باور یونگ دین دارای نیرویی برتر است که در همه‌ی اعصار مردمان را بر آن داشته، به آنچه نااندیشیدنی است بیندیشند، بزرگ ترین رنج ها را بر خود تحمیل کنند، تا به اهدافی که لازمه‌ی کسب تقدس است نائل آیند. یونگ میگوید: (دین همان قدر واقعی است که گرسنگی و ترس از مرگ، و میان فعالیتهای معنوی انسان از همه  قویتر و اصیلتر است، هرچند که این همان کارکردی است که بر سر راهش، حتی بیش از مسأله‌ی میل جنسی یا مسأله‌ی انطباق اجتماعی، مانع ایجاد کرده اند.)

یونگ معتقد است دین یک  رابطه‌ی درونی با  عالیترین و نیرومندترین ارزش ها- خواه مثبت یا منفی-  است. این رابطه میتواند ارادی یا غیرارادی باشد. به باور یونگ این واقعیت روان شناسانه نیرومندترین تأثیر را در عملکرد ما دارد. زیرا همواره عامل روانی شدید وجود دارد تا آن را خدا بنامیم.یونگ مدعی است که انسان همواره به کمک دین نیازمند بوده است و کمک دین بدین ترتیب است که ناهشیار، روان آدمی را به مرتبه ی آگاهی  میرساند و سپس انسان را آزاد می گذارد تا به بهترین وجه ممکن بر آن فائق آید.  یکی از تعابیر یونگ در تفسیر دین، اتصال به لایتناهی است که انسان را از محدودیت ها و بیهودگی ها نجات میبخشد: (فقط اگر بدانیم که لایتناهی تنها موضوع مهم است، می- توانیم از محکم کردن علاقه خود به بیهودگی و انواع و اقسام هدفهایی که دارای اهمیت واقعی نیستند، حذر کنیم. اگر دریابیم و احساس کنیم که اینجا در این زندگی به لایتناهی ربطی داریم، امیال و حالات ما تغییر میکند.)

( یونگ در دستگاه روانشناسی خود که مبتنی بر پژوهش تجربی است، میکوشد پدیدههای گوناگونی را که به انسان  مربوطاند، از جمله دین را بر شیوههای علمی بررسی کند و از توسل به هرگونه ملاحظات فوق طبیعی بپرهیزد، به این وسیله او میخواهد بگوید که دین یک واقعیت روان شناسانه است.) (هر چند غالباً درباره ی من گفته شده است که فیلسوف هستم، ولی حقیقت این است که پیرو اصالت تجربه ام. و از نظر پدیدهشناسی تبعیت میکنم.) با این وجود، او خود را منکر مسائل متافیزیک نمیداند و اعتبار این ملاحظات را انکار نمیکند فقط مدعی است که صلاحیت بررسی پدیدههای مابعدالطبیعی را ندارد.  

فروید  دین و روانشناسی دین:

از نظر فروید شباهت زیادی میان فعالیت مردم دیندار و رفتارهای بیماران روان رنجور وجود دارد. هر دو دسته تاکید دارند کارها را به صورت آیینی انجام دهند و در هردو آیین با سرکوبی غرایز اساسی همراه است. فروید دینداری را بر پایه عقده ادیپ و دین ورزی را بر مبنای اندیشه پدر- خدا قرار می دهد.

فروید خود را یهودی رها شده، شکاک و کاملا بی دین می دانست. او از باورهای کاتولیک ها تنفر داشت و دشمن واقعی را دین و کلیسای کاتولیک می دانست. فروید از اعمال دینی یهود نیز تنفر داشت و پس از ازدواج نیز همسر و فرزندانش را از آموزه های دینی یهود بازداشت. او دین را زائد و برخاسته از ذهن کودکانه بشر می دانست و معتقد بود با رشد علمی انسان، بندهای توهم از پایش باز می شود. روش فروید روان تحلیل گری یعنی کاوش در لایه های پنهان روان یا ناخودآگاه بود. مهم ترین اندیشه فروید که در همه حوزه های علمی او به ویژه دین تاثیر گذاشته، عقده ادیپ است. "عقده ی ادیپ بدین معناست که کودک به دلیل عشق به پدر یا مادر (جنس مخالف) با پدر یا مادر (جنس موافق) خود به شدت به رقابت می‌پردازد.

منبع: rasekhoon.net

زمینه و هدف :

سلامت روانی و عزت نفس پدیده های روانشناختی هستند که از دیرباز مورد توجه روانشناسان، پزشکان وعالمان دینی، متاثر از مجموعه ای از عوامل اجتماعی وشناختی است.
هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر آموزش مهارت های ارتباطی با رویکرد دینی بر عزت نفس و سلامت روانی دانش آموزان پسران بود.
روش بررسی: روش پژوهش، آزمایشی از نوع پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل بود.  
ابزارهای مورد استفاده در این پژوهش شامل پرسشنامه عزت نفس کوپر اسمیت (1986) و پرسشنامه، سلامت عمومی گلدبرگ (1988) بود. جامعه آماری شامل کلیه دانش آموزان پسر مقطع متوسطه شهر زنجان در سال تحصیلی 1390-91   بود که از بین آنها به صورت تصادفی و با روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای، 60 نفر  انتخاب و در دو گروه آزمایشی و کنترل جایگزین شدند. مداخله آزمایشی (مهارت های ارتباطی با رویکرد دینی) بر روی گروه آزمایش به مدت پانزده جلسه 90 دقیقه ای و یکبار در هفته اجرا شد، به منظور تحلیل داده ها، از آزمون های آماری تحلیل کواریانس استفاده گردید.  
یافته ها:
نتایج حاصل از تحلیل کواریانس نشان داد که تفاوت معنی داری بین میانگین عزت نفس (F=44.64  و P<0.0001) و سلامت روانی ( F=85  و  P=0.0001) گروه آزمایش وکنترل وجود دارد.  
نتیجه گیری :
آموزش مهارت های ارتباطی با رویکرد دینی موجب بهبود عزت نفس وسلامت روانی دانش آموزان می شود.  
 
پرسشنامه عزت نفس کوپر اسمیت :
پرسشنامه عزت نفس کوپر اسمیت (1967) به منظور سنجش میزان احساس ارزش دانش آموزان ودانشجویان در زمینه های اجتماعی و تحصیلی ساخته شده است. او با این فرض که عزت نفس خصیصه ای نسبتا ثابت است براساس تجدید نظری که روی مقیاس راجر و دایموند (1954) انجام داد آن را تهیه کرده است. این پرسشنامه مشتمل بر پنج موضوع است که عبارت است از انجام تکالیف آموزشی، روابط اجتماعی، خانواده، خود و آینده و دارای چهار خرده مقیاس است. عزت نفس کلی، عزت نفس اجتماعی (همسالان)، عزت نفش خانوادگی (والدین)، عزت نفس تحصیلی (آموزشی).  

منابع:

ravanrahnama.ir

sid.ir

تأثیر زیست شناختی آموزه ها و اعمال دینی (آثار زیست شناختی بخشایش) :

اصل بخشایش اغلب یکی از آرمان‌های مهم دین است.گرساچ وهائو(1993)با بررسی یک نمونه ملی، نشان داده‌اند که دینداری شخصی وحتی اغماض وبخشایش همواره باهم‌اند. عدم رغبت به بخشودن با کینه توزی همبستگی مثبت دارد. درعوض، این نکته که کینه توزی با امراض قلبی و عروقی رابطه دارد کاملا تایید شده است(بام وسینگر 1987، سارافینو 1990.)در بسیاری از مردم، کینه توزی، فشار، پرتنشی، و بیماری قلبی ویژگی های نشانگانی است که به نام "سنخ شخصیتی الف" شناخته شده است.(فریدمن و روزنمن 1974.) مهم ترین ویژگی ویرانگر سنخ الف همان کینه توزی است(رود والت و اسمیت 1991.) چنان که دیدیم پژوهش نشان میدهد که بخشایش، ضدکینه توزی است، بلکه فشا خون و علائم ذهنی وعینی فشار را هم کاهش می‌دهد( ویتولیت و لودویگ 1999.) رابطه مثبت میان دین و بهداشت بسی وسیع تر از آن است که پژوهش مذکور درباره بخشایش نشان می‌دهد. 

خبرگزاری ایرنا و روانشناسی دین:

در تقسیم بندی انجمن روانشناسی آمریکا از مجموع 50 شاخه‌ی تخصصی در این علم که شامل تخصص‌های مختلفی مانند روانشناسی بالینی واجتماعی و بسیاری انواع دیگر است، شاخه‌ی سی و ششم این تخصص‌ها مربوط به روانشناسی دین است که به بررسی انگیزه‌های مذهبی، شناخت مذهبی ورفتار‌های مذهبی ونقش دین در مراحل مختلف زندگی انسان می‌پردازد. براساس تحقیقات این گروه میتوان اظهار داشت که تقریبا تمام جنبه‌های زندگی به نوعی با دین ومعانی دین ارتباط دارند. بنابراین دین جنبه‌ای کارکردی دارد وبایستی دید که ایمان شخص از چه راه‌هایی برجهان او تاثیر می‌گذارد.  یک روانشناس حوزه‌ی دین با اصول و مبانی ادیان کاری ندارد و وارد مجادلات مربوط به عقل و ایمان و دعواهای کلامی یا اختلافات میان علم و دین نمی‌شود ونیز نصوص دینی را مورد بررسی قرار نمی‌دهد بلکه رویکردی عمدتاً علمی-تجربی دارد که به بررسی جوانب انسانی دین می‌پردازد و نه خود آن.  مفهوم روانشناسی دین آنگونه که امروز از آن برداشت میشود ازحدود قرن نوزدهم اروپا و با پیدایش رشته‌ی ادیان تطبیقی به صورت مستقل مورد توجه قرارگرفت.  البته دو رشته نوظهور دیگر در حوزه پزشکی در آن زمان نیز در رشد و اهمیت شاخه‌ی روانشناسی دین مؤثر واقع شدند (1.روانشناسی اعماق. 2. فیزیولوژی روانشناختی).  

دیدگاه ویلیام جیمز و فرانسیس گالتون درباره دین:

ویلیام جیمز از جمله فیلسوفانی است که یکی از دغدغه هایش تببین گوناگونی فهم انسان ها نسبت به حقیقت و تنوع تجربه‌های دینی بیشتر است. او معتقد است مؤمنان به هر دین با توجه به ساختار و محیط پیدایش آن دین برداشت خامی از حقیقت بدست می‌آورند و به عبارت دیگر حقیقت مفهومی متکثر است و هر یک از ادیان با پاره‌ای از حقیقت دلمشغولی دارند. درخصوص دین نمیتوان مانند موضوعات علمی دیگر به نتیجه گیری قطعی ومطلق دست یافت.

در کتاب تنوع تجربه دینی جیمز بیان میکند:(ارزیابی نهایی یک عقیده یا یک تجربهررا میتوان فقط در سایه ثمربخشی آن در زندگی فرد انجام داد.)

از نظر جیمز دین عبارت است از:احساسات، اعمال وتجارب شخصی انسان‌ها که در عالم تنهایی‌شان اتفاق می‌افتد به گونه‌ای که خودشان را در ارتباط با آنچه امر الواهی تلقی می‌شود می‌یابند.

گالتون

به توصیف رفتارهای دینی از طریق توزیع پرسشنامه وآزمون با به کارگیری آمار پرداخته می‌شود.

منابع: کتاب تنوع تجربه دینی از ویلیام جیمز

کتاب تأملی بر آراء ویلیام جیمز در پرتو نقد کتاب روانشناسی دین از دیدگاه ویلیام جیمز نوشته دکتر ملیحه صابری نجف آبادی.

download. ghbook.ir